sustainable measure hero image

Elektrische warmtepomp

Een volledig elektrische warmtepomp haalt warmte uit natuurlijke bronnen om je huis en het kraanwater te verwarmen. Een grote stap naar aardgasvrij wonen.


Hoe werkt een volledig elektrische warmtepomp? 

Een volledig elektrische warmtepomp werkt op stroom en haalt warmte uit een natuurlijke bron. Er zijn drie soorten volledig elektrische warmtepompen. Het verschil tussen deze warmtepompen is de warmtebron.  

Verwarmingscyclus warmtepomp

Werking bodem-water-warmtepomp 

De bodem-water-warmtepomp haalt warmte uit de bodem. Er wordt diep in de grond een netwerk van buizen aangelegd. Deze buizen kunnen zowel horizontaal als verticaal worden aangelegd, afhankelijk van de ruimte rondom je huis. Door middel van deze buizen wordt er warmte uit de bron gehaald. Door deze buizen stroomt een brine, dit is water met speciale antivriesvloeistof die ervoor zorgt dat het water in de buizen niet bevriest.  De brine neemt warmte uit de bodem op en wordt warmer, gemiddeld tussen de 10 á 12 graden Celsius. (1) Op dit moment is de temperatuur nog niet hoog genoeg om de woning te verwarmen.  

De buizen met de brine komen bij de verdamper terecht. De warmte die de brine heeft opgenomen wordt opgenomen door het speciale koudemiddel in de verdamper. (2) Het koudemiddel kookt al bij lage temperaturen en is altijd kouder dan de buitenlucht, ook wanneer het flink vriest. Het koudemiddel verdampt en verplaatst zich richting de compressor (3). Hier wordt het gasvormige koudemiddel samengeperst doordat de druk wordt verhoogd. Het koudemiddel wordt warmer.  

Het koudemiddel komt vervolgens terecht in de condensor. (4) Hier wordt de warmte afgegeven aan de leidingen van het verwarmingssysteem in huis. (5) Doordat het koudemiddel zijn warmte afgeeft, condenseert het en wordt het weer vloeibaar.  

Het koudemiddel stroomt vervolgens door een expansieventiel. (6) Hier wordt de druk verlaagd en wordt het koudemiddel nog kouder. De vloeistof komt vervolgens weer terug in de verdamper. De cyclus kan opnieuw beginnen.  

Werking lucht-water-warmtepomp 

De lucht-water-warmtepomp haalt energie uit de buitenlucht. Door middel van een ventilator wordt de buitenlucht door de verdamper geblazen. De warmte uit de buitenlucht wordt opgenomen door het koudemiddel wat door de verdamper stroomt. (2) 

Kijk voor de rest van de werking bij bodem-water-warmtepomp.

Werking water-water-warmtepomp 

De water-water-warmtepomp haalt warmte uit het grondwater. Daarvoor moeten er twee putten worden geboord, de pompput en de lozingsput. De putten liggen op diepte tussen de 25 en 160 meter. Dit hangt af van de bodemsamenstelling. De pompput pompt grondwater omhoog en laat het grondwater langs de verdamper lopen. Het koudemiddel in de verdamper neemt de warmte van het grondwater op. (2) Vervolgens wordt het afgekoelde grondwater naar de lozingsput geleid waar het weer terug in de grond gaat. Het is belangrijk dat het grondwater niet in aanraking komt met de buitenlucht omdat er anders oxidatie en kalkafzetting plaatsvindt.  

Kijk voor de rest van de werking bij bodem-water-warmtepomp.

Wanneer kies je lucht, grondwater of bodem als bron? 

De aanleg van een lucht-water-warmtepomp is een stuk minder ingrijpend dan de aanleg van een bodem-water-warmtepomp of water-water-warmtepomp. Daarnaast is de lucht-water-warmtepomp een stuk goedkoper. Dit scheelt gemiddeld 5.000 euro.  

Toch hebben de bodem-water-warmtepomp en water-water-warmtepomp ook een aantal voordelen. Ze verbruiken minder energie doordat de temperatuur in de bodem en van het grondwater niet zo sterk schommelt als die van de buitenlucht. Daarnaast heb je geen last van geluid. Bij de lucht-water-warmtepomp hoor je de ventilator draaien wanneer er warm water wordt gevraagd. Ook is de levensduur van de bodem-water- en water-water-warmtepomp langer dan die van de lucht-water-warmtepomp.  

Koelen met de bodem-water- en water-water-warmtepomp 

Een groot voordeel van de bodem-water- en water-water-warmtepomp is de mogelijkheid tot het koelen van de woning. Doordat de temperatuur van de bodem en het grondwater in de zomer een stuk koeler zijn dan de binnentemperatuur, kun je de woning op een energiezuinige manier koelen. Je zet de compressor uit. Het water dat door het verwarmingssysteem wordt rondgepompt, koelt af doordat het koudemiddel tot de temperatuur van de bodem wordt verwarmd. Diep in de bodem is dat altijd ongeveer 12 graden. Daarmee daalt ook de temperatuur in de woning. Dit heet ook wel passief koelen.  

Het is in sommige gevallen ook mogelijk om te koelen met de lucht-water-warmtepomp, dit werkt als een airco. Dit kost echter veel meer energie en je kan er niet zo hard mee koelen. De meeste lucht-water-warmtepompen zijn niet omkeerbaar.  


Is mijn woning geschikt voor een volledig elektrische warmtepomp? 

Een vereiste voor de overstap naar een volledig elektrische warmtepomp is een redelijk tot zeer goed geïsoleerd huis. Je woning moet beschikken over goede dak-, vloer- en muurisolatie. Daarnaast moet er HR++ glas aanwezig zijn. Je woning wordt namelijk op een lagere temperatuur (45 á 55 graden) verwarmd dan met de cv-ketel (60 tot 80 graden).  

Isolatie van je woning 

Afhankelijk van het bouwjaar is de woning bij de bouw al (deels) geïsoleerd. In onderstaande tabel kun je voor het bouwjaar van jouw woning nagaan wat er tijdens de bouw al is gedaan. 

BouwjaarVloerisolatieMuurisolatieDakisolatieGlasisolatie
< 1975NauwelijksNauwelijksNauwelijksNauwelijks (enkel glas)
1975 tot 1983NauwelijksMatigMatigMatig (dubbel glas)
1983 tot 1992MatigMatigMatigMatig (dubbel glas)
1992 tot 2000RedelijkRedelijkRedelijkMatig (dubbel glas)
2000 >GoedGoedGoedGoed (HR++ of triple glas)

Na de bouw kan het zijn dat jij of de vorige bewoners (extra) isolatie hebben aangebracht. Bekijk de stukken over je woning en kijk of je hier informatie over kunt vinden. Bij woningen voor 1992 moet er sowieso extra isolatie worden aangebracht voordat je de overstap kan maken naar een volledig elektrische warmtepomp. 

Woningen vanaf het jaar 1992 zijn redelijk geïsoleerd, vanaf 2000 steeds beter en vanaf het jaar 2012 goed tot zeer goed. Check of er in de verwarmde ruimtes HR++-glas aanwezig is. Vooral tussen 1992 en 2000 was dit nog niet standaard en dit is wel noodzakelijk.  

Doe de 50-graden test 

Een goede test om te kijken of je woning geschikt is om volledig over te stappen naar een volledige warmtepomp isde 50-graden test. Je draait de temperatuur op je cv-ketel terug naar 50 graden en kijkt of je het comfortabel warm krijgt in de woning. Let op! Voer deze test alleen uit als het buiten koud is. Het liefst wanneer de nachttemperatuur tenminste twee keer binnen twee weken onder de -2 graden uitkomt. Zo ben je er zeker van dat je ook tijdens koude dagen de woning warm genoeg krijgt.  

Noodzaak voor lage temperatuurverwarming 

Naast goede isolatie heb je ook lage temperatuurverwarming nodig. Je verwarmt de woning op een lagere temperatuur, daardoor heb je een groter oppervlak nodig die warmte afgeeft. Vloerverwarming en wandverwarming zijn heel goed geschikt. Je hebt ook speciale radiatoren voor een lagere temperatuur.  

Daarnaast is het vanaf 2020 verplicht om de temperatuur in elke kamer apart te kunnen regelen wanneer je een warmtepomp laat installeren. Dit kan door thermostaatkranen op de radiator te bevestigen of een extra slimme meter te koppelen.  

Ruimte in en rond de woning 

De binnenunit van de volledig elektrische warmtepomp is qua grootte te vergelijken met een hoge koelkast. Binnen heb je een plek nodig waar je dit neer kan zetten. Het meest logisch is op de plek van je cv-ketel.  

De buitenunit van de lucht-water-warmtepomp is ongeveer even groot als een airco en mag niet verder dan 20 meter van de binnenunit geplaatst worden. Voor meer informatie zie hybride warmtepomp: de beschikbare ruimte in en rondom je woning. 

Om het buizensysteem van de bodemwarmtepomp te plaatsen is er voldoende ruimte in de tuin nodig om grondwerkzaamheden te verrichten. Wanneer de bodem-water-warmtepomp eenmaal is geïnstalleerd zie je er niets meer van.  

Er is niet veel grondoppervlak nodig om de putten voor de  water-water-warmtepomp aan te brengen. Houdt er rekening mee dat hoe dieper het nodig is om te boren, hoe duurder het wordt en hoe meer elektriciteit de warmtepomp nodig heeft om het water omhoog te pompen.  

Meterkast  

Doordat de volledig elektrische warmtepomp op koudere dagen veel stroom kan gebruiken heb je een zwaardere aansluiting op het elektriciteitsnet nodig. Zorg ervoor dat de warmtepomp op een aparte groep is aangesloten in de meterkast. De aansluiting die je nodig hebt, is 3x25 Ampère.  

Samen met je buren een warmtepomp 

Het is ook mogelijk om samen met je buren een gezamenlijke warmtepomp aan te schaffen. Je kunt ervoor kiezen om allemaal een eigen warmtepomp te hebben maar een gezamenlijke bron.  Vanuit de bron, de bodem of het grondwater, lopen er buizen richting de verschillende warmtepompen in de woning.  

Een andere mogelijkheid is om één grote warmtepomp te nemen die voor de warmte zorgt en dan via buizen naar de woningen loopt.  


Maakt een volledig elektrische warmtepomp geluid?  

Dit verschilt per soort elektrische warmtepomp. De bodem-water-warmtepomp en de water-water-warmtepomp maken nauwelijks geluid. De lucht-water-warmtepomp wel. De ventilator in de buitenunit maakt geluid als die ronddraait. Dat is wanneer er warmte wordt gevraagd, dus wanneer de verwarming aanstaat of de kraan op warm water staat.  


Kosten, opbrengsten en rendement 

Wat kost een volledig elektrische warmtepomp? 

Een volledig elektrische warmtepomp is niet goedkoop. Vooral de water-water-warmtepomp en bodem-water-warmtepomp zijn aan de prijzige kant. Doordat bij deze twee warmtepompen er onder de grond een buizensysteem moet worden aangebracht is de installatie een stuk ingewikkelder.  

Bodem-water-warmtepompWater-water-warmtepompLucht-water-warmtepomp
Kosten incl. installatie excl. subsidie€ 15.000 - € 25.000€ 15.000 - € 20.000€ 7.000 - € 10.000
Subsidie€ 2.650 tot € 3.400€ 2.650 tot € 3.400€ 1.300 tot € 2.500

Er zijn een aantal zaken die extra geld kosten: 

  • Wanneer je nog geen laagtemperatuurverwarming hebt , zijn dit extra kosten die erbij komen. Denk aan een bedrag rond de € 2.500 wanneer je de radiatoren in de woonkamer, keuken en badkamer moet vervangen. 

  • Ook moet de temperatuur apart geregeld kunnen worden. Een thermostaatkraan kost ongeveer € 20.  

  • Voor een zwaardere stroomaansluiting (3x25 Ampère) betaal je zo’n € 200.  

Wat levert een volledig elektrische warmtepomp op? 

Coëfficiënt of performance (COP) 

De coëfficiënt of performance is de verhouding tussen de geleverde warmte en het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp, er wordt minder elektriciteit verbruikt. Daarmee wordt de terugverdientijd korter. De COP hangt af van een aantal zaken:  

  • De warmtepomp zelf  

  • De temperatuur van de bron.  

  • De temperatuur wat het water moet worden die door het verwarmingssysteem loopt.  

Op dit moment ligt de COP van de meeste warmtepompen boven de 5. De hoeveelheid energie die je erin stopt, krijg je in vijfvoud terug.  

COP lucht-water-warmtepomp 

Omdat de bron hier de buitenlucht is en deze schommelt in temperatuur, heeft de COP van de lucht-water-warmtepomp nooit een waarde. Dit wordt ook wel het seizoen rendement genoemd, SCOP. Wanneer de buitentemperatuur tussen de 10 en 16 ˚C ligt, heeft de warmtepomp een vrij hoog rendement. Tijdens koude dagen een stuk lager rendement. Het kost meer moeite om van -10 ˚C naar 19 ˚C te gaan dan van 14 ˚C naar 19 ˚C.   

COP warmtepomp

COP bodem-water-warmtepomp en water-water-warmtepomp 

De temperatuur van de bron, de bodem en het grondwater, verandert nauwelijks. Gemiddeld is het tussen de 10 á 12 ˚C. Daardoor is het rendement redelijk stabiel en hebben deze warmtepompen gemiddeld een hoog rendement.   

Wat bespaar je met een volledig elektrische warmtepomp? 

Met de volledig elektrische warmtepomp bespaar je, wanneer je ook elektrisch kookt, 100% op je gasverbruik. Daardoor kan de gasaansluiting verwijderd worden, dit bespaart je jaarlijks zo’n 260 euro. In onderstaand voorbeeld van Milieu Centraal is uitgegaan van een redelijk goed geïsoleerd hoekhuis.  

StroomverbruikGasverbruikBesparingCO2 uitstoot per jaar
Bodem-water-warmtepomp / Water-water-warmtepomp2.100 kWh0 m³€ 496 per jaar + € 260 omdat de gasaansluiting weg kan1.000 kilo
Lucht-water-warmtepomp2.800 kWh0 m³€ 328 per jaar + € 260 omdat de gasaansluiting weg kan1.300 kilo
Hr-ketel0 kWh1.000 m³1.900 kilo

Bron: Milieu Centraal. Berekend op basis van een gasprijs van 100 cent per m³ en een stroomprijs van 24 cent per kWh.

Wanneer je het extra stroomverbruik kunt opwekken met zonnepanelen, is de besparing per jaar hoger. De kosten voor het extra stroomverbruik komen dan (deels) te vervallen.


Subsidie en financiering volledig elektrische warmtepomp 

Er is een investering nodig om je woning te verduurzamen. Er zijn verschillende mogelijkheden om deze investering te financieren.  

Maak gebruik van subsidies 

De overheid stimuleert woningeigenaren om te investeren in duurzame mogelijkheden door bijvoorbeeld subsidies beschikbaar te stellen. Ook op de aanschaf van de warmtepomp kun je subsidie krijgen via de ISDE-subsidieregeling. De hoogte van de subsidie hangt af van het type warmtepomp en het vermogen.  

Bij een hybride warmtepomp met een vermogen van 5 kW ontvang je tussen de € 1.500 en € 1.800 subsidie. Gemiddeld is dit 40 % van de aanschafprijs. Op de site van de RVO vind je een overzicht van de subsidie per type warmtepomp, wat de exacte voorwaarden zijn en hoe je de subsidie kunt aanvragen.  

Extra subsidie vanaf 2022 

Het kabinet zet de komende 3 jaar extra subsidie in om de aanschaf van de warmtepomp voor meer bewoners aantrekkelijk te maken. Er komt 282 miljoen extra subsidie beschikbaar voor hybride warmtepompen. De ISDE-subsidie, de regeling waarmee subsidie wordt verstrekt voor warmtepompen, wordt dus verhoogd met 282 miljoen euro. Hoe groot het effect is op de hoogte van de subsidie voor een individueel geval is nu nog niet bekend. Let op! Dit geldt alleen wanneer de installatie plaatsvindt in 2022. 

Gunstige subsidies in jouw gemeente of provincie 

Gemeentes of provincies hebben soms nog extra subsidiemogelijkheden of gunstige leningen beschikbaar boven op de subsidieregeling vanuit de overheid. Ga naar energiesubsidiewijzer.nl voor een overzicht van de geldende subsidieregelingen en gunstige leningen in jouw woonplaats.   

Extra geld lenen via hypotheek 

Wanneer je een woning aankoopt, kun je voor energiebesparende maatregelen tot 6% van de waarde van je woning extra lenen, met een maximum van € 9.000. Deze 6% gaat in een bouwdepot van waaruit je de energiebesparende maatregelen kunt financieren. Denk bij de aanschaf van een nieuwe woning daarom direct na over de mogelijkheden tot verduurzamen en bespreek dit met je financieel adviseur. 

Speciale energiebespaarlening via het Warmtefonds 

Via het Warmtefonds kun je als woningeigenaar geld lenen tegen een gunstig tarief. Het rentetarief staat vast tijdens de looptijd van de lening en is afhankelijk van het bedrag en de looptijd, die ligt tussen de 7 en 20 jaar. De rente is in de meeste gevallen fiscaal aftrekbaar. Voor meer informatie kijk je op energiebespaarlening.nl/particulieren

Eigen geld 

Wanneer je voldoende spaargeld hebt, kun je de elektrische warmtepomp financieren met eigen geld. Zorg er te allen tijde voor dat je geld achter de hand hebt voor onverwachte uitgaven.  

Vraag advies aan een financieel adviseur 

Ga in gesprek met je financieel adviseur om te bespreken welke manier van financiering het best past bij jouw situatie.  


Installatie van een volledig elektrische warmtepomp en onderhoud 

Hoe de installatie van de volledig elektrische warmtepomp gaat, hangt af van de bron.   

Installatie van een lucht-water-warmtepomp 

De installatie van de lucht-water-warmtepomp is te vergelijken met die van een hybride warmtepomp. Het verschil is dat de cv-ketel die nog voor bijverwarming en het warme water uit de kraan zorgt in het geval van de hybride warmtepomp, verwijderd wordt. De lucht-water-warmtepomp neemt deze functie over en zorgt dus voor de gehele verwarming van de woning en het warme water uit de kraan. Wanneer je ook elektrisch kookt kan de gasaansluiting verwijderd worden.  

Installatie bodem-water-warmtepomp en water-water-warmtepomp 

De installatie van de bodem-water en water-water-warmtepompen is een stuk ingewikkelder dan die van de lucht-water-warmtepomp. Er moeten namelijk boringen worden gedaan om het buizensysteem onder de grond aan te leggen.  Hoe diep deze boringen zijn hangt af van de bodemsamenstelling. Voor de bodem-water-warmtepomp worden er in de grond één of meerdere diepe smalle gaten geboord. De buizen worden vervolgens aangebracht in deze gaten waar de brine in wordt rondgepompt.  

In het geval van de water-water-warmtepomp worden er twee putten geboord. Deze putten worden vakkundig afgedicht zodat het grondwater niet in aanraking met de buitenlucht komt.   

Aansluiting op je verwarmingssysteem 

De Installateur zorgt er vervolgens voor dat je warmtepomp wordt aangesloten op je verwarmingssysteem. De juiste temperatuur wordt ingesteld en de verwarmingen worden op elkaar afgestemd. Daarnaast sluit de installateur de warmtepomp aan op de juiste elektriciteitsgroep.  

Onderhoud volledig elektrische warmtepomp 

Laat de warmtepomp periodiek controleren. Vaak kun je een onderhoudspakket afnemen bij de installateur. Door de warmtepomp goed te onderhouden wordt de levensduur verlengt. Eventuele mankementen worden in een vroeg stadium gesignaleerd.  

Geïnteresseerd in een volledige warmtepomp? Vraag een gratis adviesgesprek aan!

Plan je gratis adviesgesprek

Bereken snel wat jij kunt besparen met een volledige warmtepomp en andere energiebesparende maatregelen.

Doe de woningcheck

Gerelateerde duurzame oplossingen